Add MS 29985

This sixteenth-century prayer book originates from the Augustinian canonesses regular of Maaseik. The manuscript contains a large number of prayers for personal devotional reading during the day.

Contents:

ff. 1r-8v: Calendar for Liège [Latin].

ff. 9r-16r: Arnulf van Leuven (b. c. 1200, d. 1250), abbot of the Cistercian abbey of Villers in Villers-la-Ville, Salve meum salutare, Middle Dutch translation, '[rubric:] Hier begynt eyn mynlike benedynge tot alle den heiligen leden ihesus geheiten ihesus croen [prayer:] O Ihesu myn myn myn suetichkeit myn hope myn troest ende myn salicheit [etc.]'.

ff. 16r-23r: Pseudo-Bernard of Clairvaux, an indulgenced prayer to the Passion, ‘[rubric:] Dit is eyn scoen gebet dat sancte bernardus gemaect heeft om mede te beclagen ons heren passien Ende men leest tot eynre tijd doen sancte bernardus dit gebet las voer eyn crucifix waer hi gesien dat sich dat crucifix neder neychden ende omhelsden sancte bernardus Ende oer isser sunderlinge aflaet toe gegeven Die paus Urbanus heeft gegeven .ij.^M ende iij^C iaer ende .lxx. ende lxx [sic] dage aflaets van gesetter penitencien ende tot elker roder litteren viertich dage aflaets [prayer:] Gegruet systu myn salicheit O du lieve here ihesus christe west gegruet ende wilt nu bequaem maken om te beden tot dynen heiligen cruce [etc.]’.

ff. 23r-26v: Pseudo-Francis of Assisi, an indulgenced prayer to the Passion, '[rubric:] Dit is eyn scoen gebet dat sancte bernardus gemaect heeft om mede te beclagen ons heren passien Ende men leest tot eynre tijt doen sancte bernardus dit gebet las voer eyn crucifix waer hi gesien dat sich dat crucifix neder neychden ende omhelsden sancte bernardus Ende oec isser sunderlinge aflaet toe gegeven Die paus Urbanus heeft gegeven .ij. M ende iij C jaer ende .lxx. ende lxx dage aflaets van gesetter penitencien ende tot elker roder litteren viertich dage aflaets' [prayer:] O gy duerbaer coestelike wonden christi sunderlinge teyken der mynnen vol van godliker sueticheit da die sunder eyn vast betrouwen wt neemt [etc.]’.

ff. 26v-28v: Three prayers for the three hours that Christ hung on the cross, ‘[rubric:] Dit syn drie devoete gebeden in die eer der drie uren die ons lieven heren aen den cruce hinct [prayer:] O moegende god alre suetste here wie iamerlic hebt gi om mynen wil gehangen aen den cruce drie uren lanc [etc.]’.

ff. 29r-62v: A long sequence of prayers on the Passion, ‘[rubric:] Hier begynt dat rosengertken [prayer:] O here ihesu christe mylde sloetel drager der verborgenre scatten der onbegrypeliker rycheit gods [etc.]’.

ff. 62v-77r: A prayer for Christ’s agony in the garden of Gethsemane, ‘[rubric:] Hier begint eyn devote medetieringe des berchs van calvarien ende dient op dat lijden ons lieven heren [prayer:] O guedertieren here ihesu christe alre saechtmoedich sancte lemken myn werde scepper ende myn ontfermhertige verloeser [etc.]’.

ff. 77r-82r: The Hours of the Holy Trinity, ‘[rubric:] Dit sijn suverlike getyen van der heiliger drievoldicheit [prayer:] Glorie si die heilige drievoldicheit gelyc ewyge godheit voer alle tyden nu ende in inder [sic] ewycheit Amen [etc.]’; ending with a short prayer on the Trinity (‘[rubric:] Eyn scoen gebet vander heiliger drieuoldicheit’).

ff. 82r-82v: John of Fécamp (d. 1079), abbot of the Benedictine abbey of Fécamp, Summe sacerdos et vere pontifex (indulgenced), Middle Dutch translation, ‘[rubric:] Die .vij. paus Innocentius heeft verleent .iij.^M iaer aflaets alle den genen die dit nae gescreven gebet met ynnicheit lesen tussen der elevacien ende agnus dei Ende dit selven aflaet heeft der selve paus gegeven om beden wil des roemschen conics philippi [prayer:] Here ihesu criste almechtich ewich god du die dit alre heilichste vleysche heves aengenomen ende ontfangen van der alre heilichster joncfrouwen maria [etc.]’.

ff. 82v-85v: A prayer for communion, ‘[rubric:] Voer die ontfenckenisse des heiligen sacramens eyn scoen gebet [prayer:] O Overste prieste ende gewaer bisscop here ihesu criste die di selven heves geoffert gode dynen hemelschen vader [etc.]’.

ff. 85v-86r: Two prayers for Mass excerpted from Otto von Passau (d. after 1386), Franciscan author, Die vierundzwanzig alten oder der guldin Tron der minnenden seelen (The twenty-four elders or the golden throne of loving souls), Middle Dutch translation: a prayer for communion, ‘[rubric:] Voer die ontfenckenisse des heiligen sacraments eyn gebet genomen wtten gulden throen [prayer:] O almechtich here vade rende almechtige geweldige here god [etc.]’; a prayer recited by the priest in Mass, ‘[rubric:] Daer na spreke dit gebet die die priester leest in der missen [prayer:] Here ihesu criste wanttu tot dynen iongeren gesproken heefs mynen vrede geve ic u mynen vrede laet ic u [etc.]’.

ff. 86v-87v: Two confessions in preparation for Communion, ‘[rubric:] Eyn beclaginge onser sunden voer die ontfenckenis des heiligen sacraments [prayer:] O lieve here ic heb gesundicht boven dat getael des zants dat byder zee is [etc.]’, followed by an instruction to recite a Dutch translation of Domine, non sum dignus three times and instructions for short prayers when receiving the host from the priest.

ff. 87r-93r: Prayers recited after receiving the host, ‘[rubic:] Alsu dynen scepper in dynen monde heves soe denck mit vlyt [prayer:] Weest willicomen myn heren myn god myn scepper ende myn ewige salicheit’ (five prayers dedicated to Christ, two to the Virgin Mary, one to all angels and saints).

ff. 93r-95r: An indulgenced prayer regarding he Passion revealed by Christ to Pope Innocent III for the wellbeing of Constance, Queen of Sicily, and mankind, ‘[rubric:] Innocentius die paus begerden van onsen lieven heren te hebben eyn guede bedinge tot behoef der coningynen van cecilien daer met dat si hoer leven beteren solde ende god verhoerden syn bede ende gaf hem dit gebet totter coningynnen behoef ende tot allen menschen dier mynne toe hebben te lesen Ende tot deser bedinge geven drie pausen xxx^M iaer aflaets van allen doeteliken sunden ende C carynen ende men verloest daer met eyn siel wten vegevuer Die ierste paus hiet Innocentius die twede benedictus ende die derde gregorius [prayer:] O here ihesu criste soen des levendigen gods I vermaen ende biddi dattu op duest myn hert [etc.]’.

ff. 95r-96r : A prayer directed to God and the archangels purportedly revealed by the Holy Spirit to St Augustine offering protection of the reader’s body and soul, ‘[rubric:] Soe wie dit gebet met gueder herten devoetelic spreect dat welc gemaect heeft sancte augustinus inder uren als hi sterven solde Soe en sal hi niet sterven in water noch in vuer ende sijn vianden en moegen hem niet deren ende van dien dage en mogen hem geyn hyndernisse geschien Ende van haestiger doet sal hi gevryt Ende wat hi gerechtelic van gode bidt sal hi vercrygen ende als syn siel van synen lichaem scheyt soe en sal si die helle niet besitten Dese oracie is hem vertoent vanden heiligen geist [prayer:] God wes my sunderse genadich ende syt myn behueder alle die dage myns levens [etc.]’.

ff. 96r-96v: A prayer to be recited before a crucifix, ‘[rubric:] Die bedruct is van herten die sal gaen voer eyn crucifix ende lesen dit gebet met gueder herten sonder twyvel ist hem salich god sal hem verhoeren [prayer:] O lieve here siet aen myn armoede bangicheit ende tribulacien [etc.]’.

ff. 96v-97r: An indulgenced prayer regarding the Passion attributed to St Gregory,‘[rubric:] Dit gebet sprack sancte gregorius doen hi onsen lieven heren sach met sijnen bloedigen wonden ende so dit alsmen dit gebet sprict met devocien verdient men xxv^M iaer aflaets [prayer:] O lieve here ihesu criste senck mi in die diepheit dynre heiliger wonden ende vergeeft mi alle myn sunden [ect.]’.

ff. 97r-97v: An indulgenced prayer regarding the Passion for the Mass, ‘[rubric:] Clemens die paus verleent den genen die dit gebet lesen onder der missen xxx^c duysent iaer aflaets Ende die dit navolgende gebet met medelijdender passion ons heren ende berouwe hoere sunden den geeft die xxij^ste paus iohannes iij^M dage aflaets [prayer:] O siel cristi make mi herlich [etc.]’.

f. 97v: An indulgenced prayer to Christ, ‘[rubric:] Soe welc mensche dese naegescreven woerde scprict met ynnicheit sijns herten die verdient xxvj^M iaer aflaets want god dese woerde sijnen iongeren leerden [prayer:] O here ihesus soen des almechtigen gods des ewigen vaders [etc.]’.

ff. 97v-98v: A prayer for remission of sins: ‘Soe wanneer eyn mensche dit gebet met gueder herten leest soe moeten alle die vriende gods ende alle die heiligen hemelrijcs ende ertrijcs voer hem bidden Ende die pijn ons heren staet voer sijn siel te pande Ende die mage des menschen worden gekeert tot gode dat duet hi met desen gebede Ende is wel moegelic diet leest dat hi nummermeer verloren en mach worden [prayer:] O geweldige here god hemelrycs ende ertrycs [etc.]’.

f. 98v: A prayer regarding the Passion for protection of the body and soul, ‘[rubric:] Eyn guede bevelinge wiese alle dage met devocien leest die en sal niet oversienlic [sic] sterven ende die viant en mach hem niet scaden bynnen die dage [prayer:] Ic beveel mynen doet inden alre bittersten doet myns heren ihesu criste [etc.]’.

ff. 99r-118v: Jacobus van Gruitrode (d. 1475), Coronula laudis Mariae, Middle Dutch translation, ‘[rubric:] Hier begynt eyn devoete oeffeninge van den werdigen lijden ons lieven heren [prayer:] Ic danck u o moegende god wt gronde myns herten alle dyns bitteren lydens ende banicheit die gi hebt geleden xxxiij iaer lanc [etc.]’.

ff. 109r-118v: Prayers with indulgences for virtual pilgrimage to the Holy Land, ‘[rubric:] Dit syn die steden van iherusalem ende des berchs van calvarien daer groet aflaet te verdienen die ierste stat daer ons lieven heren verordelt waert hier mach men verdienen vij iaer aflaets ende vij carenen [prayer:] Ic vermaen ende danc u lieve here ihesu criste des groten lydens dattu haddes doen dy geleyt worden [etc.]’.

ff. 119r- 125r: A prayer regarding Christ’s suffering, ‘[rubric] Hier begynt dat lyden onse lieven heren [prayer]: O alre hoechste mynnaer onser ewiger salicheit here ihesu criste Ic bid u doer die bornende liefden die du ons bewijst heven [etc.]’.

ff. 125r-132v: A prayer regarding the Passion, ‘[rubric:] Hier begynt die passie ons lieven heren [prayer]: Ic danc u lieve here der bittere noet die gi geleden hebt opten berch van olyveten [etc.]’.

ff. 132v-138v: A prayer regarding the Passion, ‘[rubric] Hier begijnt eyn suverlike passie ons heren [prayer]: O guede ihesu als die volheit des tijts gecomen was quamestu totte scaepen des huys van israhel de verloren waren [etc.]’.

ff. 138v-153v: Stabat Mater, Middle Dutch translation, ‘[rubric:] Hier begynt die croen des loefs der glorioser coningynnen des hemels maria die welke hoer van enen eygeliken devoeten mensche hoer des saterdachs geoffert worden sal bysonder in hoeren hoechtyden ende feesten [prayer:] Ghewerdige mi di te loeven o geheilichde maget maria mytter gebenedider vruchten dijns buycs onsen here ihesu cristo [etc.]’.

ff. 153v-156v: A rosary for the Virgin Mary, ‘[rubric:] Soe wie dit krensken leest in synen druck die sal vertroest werden [prayer:] O vrouwe wie lange salstu myns vergeten coem mi te verloesen in den dage mynre bedruefenisse [etc.]’.

ff. 156v-159r: A Marian prayer purportedly taught by an angel to an old and sick nun who could no longer perform the Hours of the Virgin Mary, ‘[underlined introduction:] Hier begint eyn ynnich gebet van onser liever vrouwen ende is dat Aue maria Welc gebet men secht dattet van onser liever vrouwen gesant waert met enen engel eynre ioncfrouwen in eyn cloester die daer seer was gesat inder liefden maria ende plach alle dage onser liever vrouwen getyden te lesen Mer ten lesten waert si soe alt ende soe soe [sic] crank dat sie die getyden niet gelesen en conde Ende si waert seer bedrueft doen seechden hoer die engel dat si dit gebet lesen solde wanttet alte voel cortter waer dan die .vij. getyden Ende die engel cundichden hoer dat soe welc mensche dit gebet eyns des dachs lese die dede maria alsoe denckeliken dienst of hi hoer getyden lese Want doch die leeres tuygen dat men maria genen denckeliker dienst gedoen en can dan alle dage hoer getyden te lesen hier om die ge geruwaer in der liefden maria ende in hoer bescherminge die sal dit gebet met vlijt ende andacht eyns des dages lesen [prayer:] Ave maria gegruet geloest ende gebenedyt systu alre heilichste ioncfrouwe maria [etc.]’.

ff. 159r-160v: O intemerata, Middle Dutch translation, presented as a prayer for protection of body and soul, ‘[rubric:] Die dit gebet alle dage leest die is gevreet van den duvel ende geen quaet mensche noch blixem noch donre en mach hem deren Ende dit gebet heit in latyn O intemerata [prayer:] O onbevlecte ende ewelike gebendide [sic] maget sonder gelijc moeder gods maria alre bequaemste tempel gods [etc.]’.

ff. 160v-162r: A prayer to the Virgin Mary to be recited in agony, ‘Eyn scoen gebet van onser liever vrouwen in bedrucheit ende voer ons sunden genaeden te bidden aen hoer lieven kynt [prayer:] O Maria reyn maget ende moeder des hemelschen conincks eyn sunderlinge toe vlocht alre creaturen [etc.]’.

ff. 162r- 163r: A prayer to the Virgin Mary for petitioning for mercy, ‘[rubric:] Eyn schoen gebet van onser lieven vrouwen om genade te vercrijgen [prayer:] God gruet u maria alre eedelste ende schoenste coninginne des hemels ende der eerden [etc.]’.

ff. 163r-164r: A prayer for praising the Virgin Mary ‘[rubric:] Totte maria der hemelscher coningynnen eyn scoen gebet [prayer:] O Gloriose moeder onbevlecte maget maria hulperse ende troestersse alre creature [etc.]’.

ff. 164r-165v: A prayer for petitioning for the Virgin Mary’s intercession: ‘[rubric:] Eyn seer guet gebet tot maria der moder gods [prayer:] O blijtscap mijns herten enich hoep ende toeverlaet myns levens [etc.]’.

ff. 165v-166v: A prayer to the Virgin Mary, ‘[rubric:] Eyn sunderlinge suverlic devoet gebet tot onser liever vrouwen der maget maria [prayer:] O Coninginne der hemelen troesterst [sic] troesterse der bedruefder hoepe der belast der gods winster ende moeder mijns heren [etc.]’.

ff. 166v-168r: A prayer to the Virgin Mary, ‘[rubric] Eyn sunderlic scoen gebet tot onser liever vrouwen der moder gods [prayer:] O hoege coninginne des ewigen rijcke [etc.]’.

ff. 168r-170v: A prayer to the Virgin Mary, ‘[rubric:] eyn suverlic scoen gebet tot onser liever vrouwen [prayer:] maget der meechden vrouwe ende coninginne der engelen hoep der hoepen salve ende gesont makerse ende troesterse alre bedructer herten moeder der ontfermherticheit ontfermt u over my arme sunderse [etc.]’.

ff. 170v-172r: An indulgenced prayer to the Virgin Mary to be read before ‘our statue’ of the Pieta or Mater Dolorosa, ‘[rubric:] Item seven iaer ende drie hondert dage syn geconformeert te compostellen bi onsen heiligen vader den paus die dese nae gescreven oracie leest alle saterdage voer onser vrouwen beelt der noet ende hi sal maria syen [prayer:] Die moeder vol rouwen stont by den cruce vol tranen doen hoer life kynt daer aen hinc [etc.]’.

ff. 172r-173r: A prayer to the Virgin Mary for a good Christian death, ‘[rubric:] Eyn suverlic gebet van onser liever vrouwen der moeder cristi om eyn salich eynde ende wie se dagelix hier mede aenroept die sal si eyn getrouwe hulperse vynden synre noet, ‘[prayer:] O Maria en bistu niet eyn moeder alre barmherticheit ende eyn seker troest alre sunderen [etc.]’.

ff. 173r-175v: A prayer to the Virgin Mary, ‘[rubic:] Eyn seer schoen gebet van onser liever vrouwen der werder maget maria [prayer:] O Joncfrouwe maria boven alle ioncfrouwen coningynne der engelen eyn hoepe alle der genre die verlaeten syn [etc.]’.

ff. 175v-178r: A prayer to Christ, ‘[rubric:] Eyn scoen gebet van onsen here [prayer:] O Alre bermhertichste ende guedertierenste heer ihesu criste die voer ons arme sunderen hebs aengenomen mensche menschelike natuer [etc.]’.

ff. 178r-178v: Pseudo-Augustinus, a prayer for aid from Christ and the Virgin Mary in the hour of death, ‘[rubric:] Dit gebet maecten scente [sic] augustinus doen hi sterven solde [prayer:] O myn god ende myn scepper myn ontfermhertich myn verloeser ende myn toeverlaet [etc.]’.

ff. 179r-230v: Pseudo-Bernard of Clairvaux, Psalterium maius beatae Mariae virginis, Middle Dutch translation ‘[rubric:] Hier begynt onser liever vrouwen salter die sunt bernaert gemaect heeft ende is seer guet gelesen voer die sielen [prayer:] O heer doet op mynen mont te loven dynre alre heilichsten name Ende reynicht myn hert ende myn lichaem van allen onreynen gedachten ende ondeochden ende sunden [etc.]’, at the end attributed to Bernard of Clairvaux.

ff. 230r-230v: A prayer to be added to the Psalms of the Psalter of the Virgin Mary, first recited on the Feast of the Annunciation and then weekly for one year, ‘[rubric:] Item dit gebet sal men lesen op die drie psalmen owt onser liever vrouwen salter Opten selven dach dat hoer die engel boetscappten Den selven dach sal men een iaer alle weken eyns eynen dach halden Ende die verdient die vier genaden die daer nae volgen [etc.]; [prayer:] O alre heilichste maecht maria dit gebet offer ic u op inder eren alle der blytscap die gi hadt’.

ff. 231r-236v: Fifteen prayers to the Virgin Mary for a good Christian death, '[rubric:] Dit sijn xv scoen gebeden van onser lieuer vrouwen om eyn salige vreder doet [prayer:] O wtvercoren moeder gods maria reyn suver tempel des heiligen geest'.

ff. 236v-238r: A prayer to the Virgin Mary in the hour of death, '[rubric:] Een gebet van onser lieuer vrouwen in die ure onser doet [prayer:] Ic beveel myn siel der alre werdiger ioncfrouwen maria der saliger moeder ons here ihesu criste'.

ff. 238r-238v: Two short prayers, on the Virgin Mary ('[rubric:] Een gebet van onser lieven vrouwen [prayer:] O alre heilichste ioncfrou maria myn hoep ende troest [etc.]’) and Christ ('[rubric:] van onser lieven heer [prayer:] O myn alre guedertierenste scepper die my wtvercoren hebt wt soe voel menschen die beter syn dan ic').

ff. 239r-247r: Magdalena Beutler (b. 1407, d. 1458), Poor Clare at the convent of St Klara in Freiburg im Breisgau: The Golden Litany, Middle Dutch translation, '[rubric:] Hier beginne die letanien van den lyden cristi [prayer:] [H]ere ontferne [sic] di onser [C]risti ontferme di onser [sic] Ende verleen ons cracht onser sielen inwendich ende wtwendich'.

Decoration:

1 puzzle initial in red and blue in a frame of red penwork decoration with floral pen-flourishing in colours and gold forming a full boder (f. 9r); 18 large initials in blue in red penwork decoration filled with floral patterns in colours (red, green, yellow), with pen flourishing in red with floral patterns in green, blue and yellow colours (f. 16r, 23r, 26v, 77v, 82v, 93v, 119r, 139r, 153v, 180r, 187v, 191r, 195v, 199r, 202v, 207v, 211r, 223r); Numerous small initials in red and blue throughout the manuscript.